Chrześcijańska aksjologia Konstytucji RP. Raport w 25-lecie obowiązywania polskiej ustawy zasadniczej

Informacje dodatkowe

Autor

mgr. Michał Szymański

Kategoria

Aksjologia systemu prawnego, Prawo konstytucyjne, Raporty, analizy, ekspertyzy i opinie

Truizmem będzie stwierdzenie, że w ostatnich kilkunastu latach w świecie zachodnim, w tym w Polsce, dochodzi do swoistego „starcia cywilizacji”, zderzenia wartości tradycyjnych, wynikających z kultury chrześcijańskiej oraz postulatów wysuwanych przez ruchy progresywne. Środowiska i idee takie jak ruch LGBT, feminizm czwartej fali, wokeizm i Black Lives Matter, a także zjawiska takie jak radykalna sekularyzacja i krytyka Kościoła rzymskokatolickiego sprawiają, że w wielu państwach dochodzi do radykalnych zmian na gruncie legislacyjnym. Z drugiej strony środowiska konserwatywne, można by rzec, „odkryły” konstytucjonalizm – idea spisanej konstytucji, dla Josepha de Maistre’a będąca oświeceniowym kuriozum, dla współczesnych obrońców tradycyjnego ładu stała się istotnym orężem w walce o kształt prawa respektującego chrześcijański system wartości. O ile do niedawna progresywna doktryna living tree sprawiała, że sądy konstytucyjne decydowały się, przykładowo, „postępowo” interpretować pojęcie rodziny czy małżeństwa (w wielu państwach związki partnerskie bądź małżeństwa dla par jednopłciowych wprowadzano właśnie w wyniku orzeczeń sądów konstytucyjnych), o tyle w ostatnich latach obserwować możemy na świecie zwrot sądownictwa konstytucyjnego w stronę oryginalizmu. Orzeczenia polskiego Trybunału Konstytucyjnego oraz amerykańskiego Sądu Najwyższego stojące w kontrze do proaborcyjnej narracji części reprezentantów doktryny prawa konstytucyjnego były szokiem dla liberalnie nastawionej części społeczeństwa. W przypadku wyroku K 1/20 spotkać można było się z opinią, że orzeczenie to – w związku z kontrowersjami wokół Trybunału Konstytucyjnego – nie wynikało z brzmienia ustawy zasadniczej lecz było wynikiem woli politycznej polityków Prawa i Sprawiedliwości. Zupełnie pomijano wówczas fakt, że orzeczenie to było logiczną (i dość łatwą do przewidzenia dla większości konstytucjonalistów podchodzących do zagadnienia bez ideologicznych uprzedzeń) konsekwencją poprzedniego wyroku dotyczącego aborcji czyli K 26/96. Uchylenie Roe vs. Wade przez Sąd Najwyższy USA niejako potwierdziło ten trend. Dostrzec należy też, że w niektórych państwach sądy konstytucyjne zaczęły odmawiać konstytucyjności niektórym postulatom ruchu LGBT. Sprawia to, że w szczególności dla przeciętnego obserwatora życia politycznego zrozumienie aksjologii najważniejszego aktu prawnego w państwie może być trudne. Czy konstytucje są w świecie zachodnim jednym z narzędzi do wprowadzania postępowych reform – a może przeciwnie, zawierają one w sobie wartości tradycyjne, konserwatywne? Niniejszy raport ma na celu przedstawić podstawowe założenia aksjologiczne polskiej ustawy zasadniczej.

Zapraszamy do lektury raportu Michała Szymańskiego, której fragment cytujemy powyżej