Instytut spraw konstytucyjnych

Zapraszamy do lektury tekstu Patryka Palczewskiego o zagadnieniu ochrony prawa własności na gruncie polskich norm konstytucyjnych – od roku 1921 do 1997. Tekst dostępny jest w naszej Bibliotece.

Ustalenia Ingardena w kwestii warunków, jakie musi spełnić teoria wartości, aby można było sensownie mówić o odpowiedzialności w każdej z wyróżnionych przez niego czterech sytuacji, należą do najbardziej doniosłych osiągnięć wynikających z jego rozważań zawartych w artykule O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych. Ingarden przede wszystkim odrzuca trzy teorie wartości, które w jego ocenie niweczą odpowiedzialność. Są nimi: teoria tak zwanej subiektywności wartości, teoria ich źródła społecznego oraz teoria relatywności wartości. Wspólne tło tych trzech odrzucanych przez Ingardena ujęć stanowi jego zdaniem dualistyczne ujęcie świata i sensualistycznie zabarwiony empiryzm4. Zanim tę ostatnią myśl rozwinę, warto przyjrzeć się temu, co głoszą odrzucane przez Ingardena stanowiska w kwestii istnienia i natury wartości. Fragment tekstu dr. Tomasza Herbicha, do którego lektury zapraszamy w naszej bibliotece tekstów.

To co wyłania się z choćby pobieżnej analizy koncepcji Bruce’a Ackermana można streścić w następujący sposób: zaistnienie momentu konstytucyjnego, który jednocześnie ominie „problem suwerena” i „problem legalności”, a następnie doprowadzi do trwałej zmiany jest zjawiskiem bardzo rzadkim. Jedynie przyjęcie bardziej elastycznych kryteriów oceny konkretnych sytuacji społeczno-politycznych i rezultatów generowanych przez nie na poziomie ustrojowym i prawnym pozwala uznać, że momenty konstytucyjne istotnie zachodzą w obserwowalnej rzeczywistości politycznej z częstotliwością pozwalającą uznać je za faktycznie występujące zjawisko. Fragment tekstu dr. adw. Mateusza Tondera, do którego lektury zapraszamy w naszej bibliotece tekstów

Krytycznie ocenić należy przeświadczenie obecne wśród części polskich środowisk prawicowych, iż ustawa zasadnicza to „konstytucja Kwaśniewskiego”, co pociągać za sobą musiałoby postkomunistyczną aksjologię tego aktu prawnego. Ustawa zasadnicza nie została wprowadzona przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego – jej wejście w życie było wolą Narodu Polskiego, która wyrażona została w referendum konstytucyjnym. Fragment tekstu Michała Szymańskiego, do którego lektury zapraszamy w naszej bibliotece tekstów.

W świetle obowiązującej Konstytucji, nie można utożsamiać – wbrew dzisiejszym tendencjom (o czym dalej) – odrębnych pojęć: niezależności sądu oraz niezawisłości i bezstronności sędziego, chociaż i one same i związane z nimi wartości pozostają w integralnej zależności. Fragment tekstu prof. dr. hab. Dariusza Dudka, do którego lektury zapraszamy w naszej bibliotece tekstów.

„Sprawiedliwość jako taka stanowi wartość uniwersalną, którą człowiek może rozpoznać za pomocą swej rozumnej natury, w sposób spontaniczny, podobnie jak człowiek potrafi rozróżniać dobro od zła. Ludzie wierzący w Boga uznają, że sprawiedliwość, podobnie jak inne najwyższe wartości, a mianowicie: prawda, dobro i piękno, mają swoje ostateczne uzasadnienie i źródło w Bogu. Natomiast – jak głosi preambuła do Konstytucji RP – ludzie, którzy nie podzielają tej wiary, wywodzą te uniwersalne wartości z innych źródeł. W Konstytucji RP znajdujemy zatem potwierdzenie, że sprawiedliwość (obok prawdy, dobra i piękna) jest wartością uniwersalną, niezależnie od tego, jakie wskażemy jej ostateczne źródło i uzasadnienie.” Fragment tekstu dr hab. Jadwigi Potrzeszcz, do którego lektury zapraszamy w naszej bibliotece tekstów.

„Decyzja Roe v.Wade nie została oczywiście podjęta w próżni społecznej, lecz na fali rewolty kulturowej, w której centrum stała radykalna teoria „emancypacji” z wszelkich ograniczeń instytucjonalnych i moralnych, krępujących jednostkowe wybory. W rezultacie kultura aborcyjna stała się elementem mainstreamu politycznego, a sama aborcja została strywializowana jako nic nieznaczący zabieg będący wyłącznie decyzją kobiety z olbrzymim przemysłem aborcyjnym obsługującym i podsycającym to przekonanie. Aborcja stała się jednym z najważniejszych narzędzi, obok coraz bardziej agresywnego promowania ideologii gender i homoseksualnej kultury i instytucji ją zabezpieczających liberalno-lewicowej inżynierii społecznej, a dziecko zaczęto traktować, podobnie jak małżeństwo, wyłącznie w perspektywie spełnienia utylitarnych potrzeb indywidualnych.” Fragment tekstu prof. dr hab. Andrzeja Bryka, dostępnego do lektury w naszej bibliotece tekstów. Zapraszamy do lektury!

Potrzeba głębokiej reformy wymiaru sprawiedliwości obecna była w Polsce od lat. Przeprowadzane przez lata badania opinii publicznej wykazywały i wykazują, że zmian takich oczekiwało ponad osiemdziesiąt procent Polaków. Zauważyć trzeba, że pomimo istnienia woli politycznej do przeprowadzenia zmian – w trakcie prac ścierały się, podkreślić trzeba w konstruktywnym dialogu, różne propozycje rozwiązań szczegółowych. Uwzględniono także szereg uwaga zgłaszanych w toku prac przez opozycję zarówno parlamentarną, jak też pozaparlamentarną. Mimo tego przeprowadzone w 2017 r. zmiany dotyczące Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego spotkały się z krytyką ze strony niektórych środowisk, w tym tych, które same mówiły o potrzebie głębokich reform w wymiarze sprawiedliwości. Przedstawiane zarzuty skupiały się wokół domniemanego naruszenia równowagi władz. Owszem podzielić trzeba pogląd, że zbyt mała niezależność sądów może podkopać fundamenty trójpodziału władzy, ale zbyt dużo niezależności może naruszyć podstawy demokracji. Tymczasem w polskim porządku ustrojowym zasada demokracji została uznana przez Trybunał Konstytucyjny za jedną z zasad określającą tożsamość konstytucyjnej. Stąd też państwie demokratycznym należy wciąż poszukiwać w tej kwestii „złotego środka” i dbać o zachowanie w tym względzie równowagi, unikając rozwiązań skrajnych. Fragment tekstu dr hab. Bogumiła Szmulika, który znajdziecie Państwo w naszej Bibliotece. Zapraszamy do lektury!

O ile odpowiedź na pytanie, gdzie reparacje wojenne znajdują swe źródło, jest jednoznaczna – stanowią odpowiedź na bezprawie międzynarodowe, jakim jest wojna, i są ogólnie uznaną zasadą prawa międzynarodowego, o tyle problem powstaje w odpowiedzi na pytanie, czy dla możliwości zrealizowania reparacji wojennych konieczne jest skonkretyzowanie roszczenia w traktacie pokoju (za czym w doktrynie opowiadają się np. H. Kelsen, P. Guggenheim), czy też już samo bezprawie wojny statuuje obowiązek odszkodowania, co z kolei bezpośrednio upoważnia poszkodowane państwo do samodzielnych działań służących zaspokojeniu roszczeń, z pominięciem jakiegokolwiek aktu prawnego (jak uważają np. E. Kaufmann czy W. Grewe). Fragment tekstu dr hab. Mariusza Muszyńskiego, który znajdziecie Państwo w naszej Bibliotece. Zapraszamy do lektury!

Kwestią kluczową dla wyjaśnienia, czym są stany nadzwyczajne, jest zdefiniowanie pojęcia „szczególnych zagrożeń”, uzasadniających wprowadzenie stanów o których mowa. Sytuacja, w której zwykłe konstytucyjne środki będą niewystarczające, oznaczać powinna wyjątkowość wyzwań, którym nie są w stanie sprostać konwencjonalne środki sprawdzające się w sytuacji braku tych zagrożeń. Zagrożenia, o których mowa, winny mieć charakter obiektywny, tj. nie opierać się jedynie na subiektywnym odczuciu czy ocenie podmiotów odpowiedzialnych za zaprowadzenie tych stanów. Fragment tekstu P. Bała, który znajdziecie Państwo w naszej Bibliotece. Zapraszamy do lektury.